PM Kusum Yojana: સોલાર પંપ ખરીદવા માટે સરકાર આપી રહી છે 90% સુધીની સબસીડી

You are searching about what is PM Kusum Yojana? પ્રધાનમંત્રી કુસુમ યોજના દ્વારા સોલાર પંપ ખરીદવા માટે સરકાર આપી રહી છે 90% સુધીની સબસીડી. પ્રધાનમંત્રી કિસાન ઉર્જા સુરક્ષા એવમ ઉત્થાન મહાભિયાન (PM Kusum) યોજના એ ભારત સરકાર દ્વારા ખેડૂતોની આવક વધારવા અને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં ટકાઉ ઉર્જા સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવાના ઉદ્દેશ્યની એક મુખ્ય પહેલ છે.

પ્રધાનમંત્રી કુસુમ યોજના સોલાર પંપ, ગ્રીડ-કનેક્ટેડ સોલાર પાવર પ્લાન્ટ્સ અને અન્ય રિન્યુએબલ એનર્જી સોલ્યુશન્સની સ્થાપનાને પ્રોત્સાહિત કરીને કૃષિમાં સૌર ઊર્જાના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપે છે. સૌર ઉર્જાનો લાભ લઈને, પીએમ કુસુમ યોજનાનો હેતુ સિંચાઈ માટે ડીઝલ અને વીજળી પરની નિર્ભરતા ઘટાડવાનો છે, આમ ટકાઉ અને ખર્ચ-અસરકારક વિકલ્પ પૂરો પાડે છે.

Highlight Point Of PM Kusum Yojana

વિભાગ	વિગતો
દ્વારા લોન્ચ કરવામાં આવેલ છે	નવી અને નવીનીકરણીય ઉર્જા મંત્રાલય (MNRE)
લોન્ચ તારીખ	માર્ચ 2019
લક્ષ્ય પ્રેક્ષકો	સમગ્ર ભારતમાં ખેડૂતો
મુખ્ય ઘટકો	કમ્પોનન્ટ A: સોલાર પંપ, કમ્પોનન્ટ B: ગ્રીડ-કનેક્ટેડ પંપનું સોલારાઇઝેશન, કમ્પોનન્ટ C: સોલર પાવર પ્લાન્ટ
નાણાકીય ખર્ચ	₹34,422 કરોડ

PM કુસુમ યોજના પરિચય । PM Kusum Yojana Introduction 

PM કુસુમ યોજના નવી અને નવીનીકરણીય ઉર્જા મંત્રાલય (MNRE) દ્વારા દ્વિ ઉદ્દેશ્યો પ્રાપ્ત કરવા માટે શરૂ કરવામાં આવી હતી: પુનઃપ્રાપ્ય ઉર્જા સ્ત્રોતોને પ્રોત્સાહન આપવું અને ખેડૂતોને આર્થિક રીતે સશક્તિકરણ કરવું. યોજનામાં ત્રણ મુખ્ય ઘટકોનો સમાવેશ થાય છે:

1. કમ્પોનન્ટ-A : 2 મેગાવોટ સુધીની ક્ષમતાના વિકેન્દ્રિત ગ્રાઉન્ડ-માઉન્ટેડ ગ્રીડ-કનેક્ટેડ રિન્યુએબલ પાવર પ્લાન્ટના 10,000 મેગાવોટનું સ્થાપન.
2. કમ્પોનન્ટ-બી : 20 લાખ એકલ સૌર-સંચાલિત કૃષિ પંપની સ્થાપના.
3. કમ્પોનન્ટ-C : 15 લાખ ગ્રીડ સાથે જોડાયેલા કૃષિ પંપનું સોલારાઇઝેશન.

યોજનાના દરેક ઘટકનો ઉદ્દેશ્ય સમગ્ર ભારતમાં ખેડૂતોની વિવિધ જરૂરિયાતોને પૂરી કરવાનો છે, તેમને તેમની કૃષિ પ્રવૃત્તિઓ માટે સસ્તું અને વિશ્વસનીય સૌર ઉર્જા ઉકેલો ઉપલબ્ધ કરાવવાનો છે.

પીએમ કુસુમ યોજનાના ઉદ્દેશ્યો

પીએમ કુસુમ યોજનાના પ્રાથમિક ઉદ્દેશ્યો છે:

• રિન્યુએબલ એનર્જીને પ્રોત્સાહિત કરો : કૃષિમાં સૌર ઊર્જાના ઉપયોગને પ્રોત્સાહિત કરીને, આ યોજનાનો હેતુ અશ્મિભૂત ઇંધણ અને વીજળી પરની નિર્ભરતાને ઘટાડવાનો છે, જે ભારતના નવીનીકરણીય ઉર્જા લક્ષ્યાંકોમાં યોગદાન આપે છે.
• ખેડૂતોની આવકમાં વધારો : ખેડૂતો તેમના સ્થાપનમાંથી ઉત્પન્ન થતી વધારાની સોલાર પાવરને ગ્રીડમાં વેચી શકે છે, જેનાથી આવકનો વધારાનો સ્ત્રોત બની શકે છે.
• કાર્બન ફૂટપ્રિન્ટ ઘટાડો : સૌર પંપ અને અન્ય નવીનીકરણીય ઉર્જા સ્ત્રોતોનો ઉપયોગ ગ્રીનહાઉસ ગેસના ઉત્સર્જનને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે અને સ્વચ્છ વાતાવરણને પ્રોત્સાહન આપે છે.
• ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં ઊર્જા સુરક્ષા : આ યોજનાનો હેતુ કૃષિ જરૂરિયાતો માટે વિશ્વસનીય અને અવિરત વીજ પુરવઠો પૂરો પાડવાનો છે, ખાસ કરીને દૂરના અને ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં જ્યાં વીજળીની પહોંચ મર્યાદિત છે.

પીએમ કુસુમ યોજનાની મુખ્ય વિશેષતાઓ

પીએમ કુસુમ યોજના ટકાઉ વિકાસને પ્રોત્સાહન આપતી વખતે ખેડૂતોને બહુવિધ લાભો પ્રદાન કરવા માટે બનાવવામાં આવી છે. આ યોજનાની કેટલીક મુખ્ય લાક્ષણિકતાઓ અહીં છે:

1. સબસિડી અને નાણાકીય સહાય

સરકાર ખેડૂતોને સોલાર પંપ અને અન્ય રિન્યુએબલ એનર્જી સાધનો સ્થાપિત કરવા માટે નોંધપાત્ર સબસિડી આપે છે. સામાન્ય રીતે, કેન્દ્ર સરકાર ખર્ચના 30% આવરી લે છે, રાજ્ય સરકાર અન્ય 30% આવરી લે છે, અને ખેડૂતે બાકીના 40% ચૂકવવા જરૂરી છે, જે લોન દ્વારા પણ ધિરાણ કરી શકાય છે.

2. વિકેન્દ્રિત સૌર ઉર્જા પ્લાન્ટ

ખેડૂતો, સહકારી સંસ્થાઓ અને પંચાયતો ઉજ્જડ અથવા પડતર જમીન પર નાના સોલાર પાવર પ્લાન્ટ સ્થાપી શકે છે. આ વિકેન્દ્રિત પાવર પ્લાન્ટ વીજળી ઉત્પન્ન કરી શકે છે જે પછી સ્થાનિક ડિસ્કોમ (ડિસ્ટ્રિબ્યુશન કંપની)ને વેચવામાં આવે છે, જે ખેડૂતો માટે સ્થિર આવક સુનિશ્ચિત કરે છે.

3. સ્ટેન્ડઅલોન સોલર પંપ

આ યોજના એકલ સૌર-સંચાલિત પંપના સ્થાપનને પ્રોત્સાહિત કરે છે, જે ખાસ કરીને મર્યાદિત ગ્રીડ કનેક્ટિવિટી ધરાવતા વિસ્તારોમાં ફાયદાકારક છે. આ પંપ ડીઝલ-સંચાલિત સિંચાઈ પ્રણાલીઓ પર નિર્ભરતા ઘટાડવામાં, ઓપરેશનલ ખર્ચમાં ઘટાડો કરવામાં અને ટકાઉ ખેતી પદ્ધતિઓને પ્રોત્સાહન આપવામાં મદદ કરે છે.

4. ગ્રીડ-કનેક્ટેડ પંપનું સોલારાઇઝેશન

આ ઘટક હેઠળ, હાલના ગ્રીડ સાથે જોડાયેલા કૃષિ પંપને સોલારાઇઝ કરવામાં આવે છે, જેનાથી ખેડૂતો તેમની પોતાની વીજળી ઉત્પન્ન કરી શકે છે અને ગ્રીડ પુરવઠા પર નિર્ભરતા ઘટાડી શકે છે. જનરેટ થયેલ વધારાની શક્તિને ગ્રીડમાં પાછી વેચી શકાય છે, જે ખેડૂતો માટે વધારાની આવકનો પ્રવાહ પ્રદાન કરે છે.

5. પર્યાવરણીય લાભો

પીએમ કુસુમ યોજના હેઠળ સૌર ઉર્જા અપનાવવાથી કાર્બન ઉત્સર્જન અને ડીઝલ અને કોલસા જેવા પરંપરાગત ઉર્જા સ્ત્રોતો સાથે સંકળાયેલ પર્યાવરણીય અસરમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થાય છે. આ ટકાઉ વિકાસ અને આબોહવા પરિવર્તન સામે લડવા માટેની ભારતની પ્રતિબદ્ધતા સાથે સુસંગત છે.

પીએમ કુસુમ યોજના માટે પાત્રતા માપદંડ

પીએમ કુસુમ યોજનાના લાભો મેળવવા માટે , ખેડૂતોએ અમુક પાત્રતા માપદંડોને પૂર્ણ કરવા આવશ્યક છે:

1. ખેડૂતો અને જૂથો : વ્યક્તિગત ખેડૂતો, ખેડૂતોના જૂથો, પંચાયતો, સહકારી સંસ્થાઓ અને ખેડૂત ઉત્પાદક સંસ્થાઓ (FPO) અરજી કરવા પાત્ર છે.
2. જમીનની માલિકી : અરજદાર પાસે તે જમીન હોવી જોઈએ જ્યાં સોલાર ઇન્સ્ટોલેશન સેટ કરવામાં આવશે. જમીન પ્રાધાન્યરૂપે ઉજ્જડ અથવા પડતર હોવી જોઈએ, કારણ કે યોજનાનો ઉદ્દેશ નવીનીકરણીય ઉર્જા ઉત્પાદન માટે બિનઉત્પાદક જમીનનો ઉપયોગ કરવાનો છે.
3. નાણાકીય પાત્રતા : ખેડૂતોએ વ્યક્તિગત બચત દ્વારા અથવા લોન મેળવીને સ્થાપન ખર્ચમાં તેમનો હિસ્સો ફાળો આપવા સક્ષમ હોવા જોઈએ. નાણાકીય સંસ્થાઓ આ હેતુ માટે આકર્ષક વ્યાજ દરો સાથે સરળ લોન આપે છે.

પીએમ કુસુમ યોજના માટે કેવી રીતે અરજી કરવી?

પીએમ કુસુમ યોજના માટે અરજી કરવા માટે થોડા સરળ પગલાંઓ શામેલ છે:

1. અધિકૃત વેબસાઈટની મુલાકાત લો : ખેડૂતોએ મિનિસ્ટ્રી ઓફ ન્યુ એન્ડ રિન્યુએબલ એનર્જી (MNRE) અથવા રાજ્ય સરકારના રિન્યુએબલ એનર્જી પોર્ટલની અધિકૃત વેબસાઈટની મુલાકાત લેવાની જરૂર છે.
2. અરજી ફોર્મ ભરો : વ્યક્તિગત માહિતી, જમીનની વિગતો અને જરૂરી સોલાર ઇન્સ્ટોલેશનના પ્રકાર સહિતની સચોટ વિગતો સાથે ઑનલાઇન અરજી ફોર્મ ભરો.
3. જરૂરી દસ્તાવેજો અપલોડ કરો : અરજદારોએ જરૂરી દસ્તાવેજો જેમ કે જમીનની માલિકીનો પુરાવો, ઓળખ દસ્તાવેજો (આધાર કાર્ડ, પાન કાર્ડ), બેંક ખાતાની વિગતો અને તાજેતરનો ફોટોગ્રાફ અપલોડ કરવો આવશ્યક છે.
4. અરજી સબમિટ કરો : બધી જરૂરી માહિતી ભર્યા પછી અને દસ્તાવેજો અપલોડ કર્યા પછી, અરજી ફોર્મ ઑનલાઇન સબમિટ કરો.
5. ચકાસણી અને મંજૂરી : અધિકારીઓ દ્વારા અરજીની સમીક્ષા કરવામાં આવશે, અને આપેલી વિગતોની ચકાસણી કરવા માટે સ્થળ નિરીક્ષણ હાથ ધરવામાં આવી શકે છે. મંજૂરી પર, અરજદારને પુષ્ટિ પ્રાપ્ત થશે, અને ઇન્સ્ટોલેશન પ્રક્રિયા શરૂ થઈ શકે છે.

પીએમ કુસુમ યોજનાના લાભો

પીએમ કુસુમ યોજના ખેડૂતો અને પર્યાવરણને અસંખ્ય લાભો પ્રદાન કરે છે:

• ખર્ચ બચત : સૌર પંપ ડીઝલ-સંચાલિત પંપ સાથે સંકળાયેલ ઓપરેશનલ ખર્ચ ઘટાડે છે અને સિંચાઈ માટે વિશ્વસનીય પાવર સ્ત્રોત પૂરો પાડે છે, ખાસ કરીને વારંવાર પાવર કટવાળા વિસ્તારોમાં.
• વધારાની આવક : ખેડૂતો તેમના સૌર સ્થાપનમાંથી ઉત્પન્ન થતી વધારાની શક્તિને ગ્રીડમાં વેચીને વધારાની આવક મેળવી શકે છે, આમ તેમની એકંદર આવકમાં વધારો થાય છે.
• ટકાઉ ખેતી : સૌર ઊર્જાનો ઉપયોગ બિન-નવીનીકરણીય ઉર્જા સ્ત્રોતો પર નિર્ભરતા ઘટાડીને ટકાઉ કૃષિ પદ્ધતિઓને પ્રોત્સાહન આપે છે.
• સુધારેલ ઉર્જા ઍક્સેસઃ આ યોજના સુનિશ્ચિત કરે છે કે દૂરના વિસ્તારોમાં પણ કૃષિ પ્રવૃત્તિઓ માટે વિશ્વસનીય પાવરની પહોંચ હોય, જે અનિયમિત ગ્રીડ સપ્લાય પર નિર્ભરતા ઘટાડે છે.

PM કુસુમ યોજનાના અમલીકરણમાં પડકારો અને ઉકેલો

જ્યારે પીએમ કુસુમ યોજના નોંધપાત્ર લાભો આપે છે, ત્યારે તે કેટલાક પડકારોનો પણ સામનો કરે છે:

1. ઊંચો પ્રારંભિક ખર્ચ : જો કે સરકાર નોંધપાત્ર સબસિડી આપે છે, તેમ છતાં પ્રારંભિક સ્થાપન ખર્ચ ઘણા ખેડૂતો માટે અવરોધ બની શકે છે. જો કે, ઓછા વ્યાજની લોનની જોગવાઈ અને ખેડૂતોમાં નાણાકીય સાક્ષરતા વધારીને આને ઘટાડી શકાય છે.
2. જાગરૂકતા અને સુલભતા : તમામ ખેડૂતો યોજનાના લાભો અને અરજી પ્રક્રિયાથી વાકેફ નથી. સરકારને વ્યાપક જાગરૂકતા અભિયાન ચલાવવાની અને વ્યાપક સહભાગિતા સુનિશ્ચિત કરવા એપ્લિકેશન પ્રક્રિયાઓને સરળ બનાવવાની જરૂર છે.
3. જાળવણી અને ટેકનિકલ સપોર્ટ : સૌર સ્થાપન માટે નિયમિત જાળવણી અને તકનીકી કુશળતાની જરૂર હોય છે, જે તમામ ક્ષેત્રોમાં સરળતાથી ઉપલબ્ધ ન પણ હોય. ખેડૂતો માટે સ્થાનિક સેવા કેન્દ્રો અને તાલીમ કાર્યક્રમોની સ્થાપના આ સમસ્યાને ઉકેલવામાં મદદ કરી શકે છે.
4. જમીનની ઉપલબ્ધતા : આ યોજના મુખ્યત્વે ઉજ્જડ અથવા પડતર જમીનને લક્ષ્યાંકિત કરે છે, પરંતુ કેટલાક પ્રદેશોમાં જમીનની ઉપલબ્ધતા ચિંતાનો વિષય બની શકે છે. સમુદાયની માલિકીના સૌર પ્રોજેક્ટને પ્રોત્સાહિત કરવા અથવા સીમાંત જમીનનો ઉપયોગ સંભવિત ઉકેલો હોઈ શકે છે.

Important Link 

સત્તવાર વેબસાઈટ માટે	અહીં ક્લિક કરો
વધુ માહિતી મેળવવા માટે	અહીં ક્લિક કરો

PM Kusum Yojana FAQ  

1. પીએમ કુસુમ યોજના શું છે?
PM કુસુમ યોજના એ એક સરકારી પહેલ છે જેનો હેતુ સોલાર પંપ, ગ્રીડ-કનેક્ટેડ સોલાર પાવર પ્લાન્ટ્સ અને હાલના કૃષિ પંપને સોલારાઇઝ કરીને કૃષિમાં સૌર ઊર્જાના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે.

2. યોજના માટે કોણ પાત્ર છે?
ખેડૂતો, ખેડૂતોના જૂથો, પંચાયતો, સહકારી સંસ્થાઓ અને ખેડૂત ઉત્પાદક સંગઠનો (FPO) જેઓ બંજર અથવા પડતર જમીન ધરાવે છે અને સ્થાપન ખર્ચમાં તેમનો હિસ્સો ફાળો આપી શકે છે તેઓ આ યોજના માટે અરજી કરવા પાત્ર છે.

3. યોજનાના નાણાકીય લાભો શું છે?
આ યોજના સૌર સ્થાપનો પર નોંધપાત્ર સબસિડી આપે છે, સિંચાઈ માટેના ઓપરેશનલ ખર્ચમાં ઘટાડો કરે છે અને ખેડૂતોને ગ્રીડને વધારાની વીજળી વેચીને વધારાની આવક મેળવવાની મંજૂરી આપે છે.

4. હું પીએમ કુસુમ યોજના માટે કેવી રીતે અરજી કરી શકું?
ખેડૂતો અરજી ફોર્મ ભરીને અને જરૂરી દસ્તાવેજો સબમિટ કરીને સત્તાવાર MNRE અથવા રાજ્ય સરકારના રિન્યુએબલ એનર્જી પોર્ટલ દ્વારા આ યોજના માટે ઑનલાઇન અરજી કરી શકે છે.

5. યોજના હેઠળ કયા પ્રકારના સૌર સ્થાપનો આવરી લેવામાં આવ્યા છે?
આ યોજના ત્રણ મુખ્ય ઘટકોને આવરી લે છે: વિકેન્દ્રિત ગ્રાઉન્ડ-માઉન્ટેડ ગ્રીડ-કનેક્ટેડ સોલાર પાવર પ્લાન્ટ્સ, સ્ટેન્ડઅલોન સોલાર પંપ અને ગ્રીડ-કનેક્ટેડ એગ્રીકલ્ચર પંપનું સોલારાઇઝેશન.

6. શું ખેડૂતો માટે કોઈ ખર્ચ સામેલ છે?
ખેડૂતોએ સ્થાપન ખર્ચનો એક ભાગ સહન કરવો જરૂરી છે, સામાન્ય રીતે 40%, જે લોન દ્વારા ધિરાણ કરી શકાય છે. બાકીનો ખર્ચ સરકારી સબસિડી દ્વારા આવરી લેવામાં આવે છે.

7. પીએમ કુસુમ યોજનાના પર્યાવરણીય લાભો શું છે?
આ યોજના કૃષિમાં નવીનીકરણીય ઊર્જાના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપે છે, ડીઝલ અને કોલસા જેવા પરંપરાગત ઉર્જા સ્ત્રોતો સાથે સંકળાયેલા કાર્બન ફૂટપ્રિન્ટને ઘટાડે છે અને સ્વચ્છ વાતાવરણમાં યોગદાન આપે છે.

8. પીએમ કુસુમ યોજના કયા પડકારોનો સામનો કરે છે?
પડકારોમાં ઊંચો પ્રારંભિક સ્થાપન ખર્ચ, ખેડૂતોમાં જાગૃતિનો અભાવ, જાળવણી અને તકનીકી સહાયની સમસ્યાઓ અને જમીનની ઉપલબ્ધતાની ચિંતાઓનો સમાવેશ થાય છે. સરકાર સબસિડી, જાગૃતિ અભિયાનો અને તાલીમ કાર્યક્રમો દ્વારા આ પડકારોનો સામનો કરી રહી છે.

Conclusion